_  در حال حاضر عمدا تنها راه تشخیص این بیماری، نشانه های بالینی آن است . یعنی علایمی که به وسیله خود بیمار ابراز می شود و یا اطرافیان و پزشک آنها را می بینند یا می شنوند . نشانه های بالینی این بیماری عبارت است از : هذیان ها - باورهای نادرستی هستند که نشانه ای از سوءتعبیر ادراک ها و تجربیات است و با واقعیت وفق ندارد و با زمینه هوشی ، فرهنگی و اجتماعی فرد هماهنگ نیست ، اما وی هیچ دلیلی را بر رد آنها نمی پذیرد .

به طور مثال ممکن است معتقد باشد که دستگاهی در سر او گذاشته اند که افکار او را کنترل می کند و بر آنها فرمان می راند . توهمات - به معنی ادراک حسی بدون وجود محرک در عالم بیرون است . یعنی فرد بدون اینکه کسی حرف زده باشد ، صدای او را در گوش خود می شنود .

تفکر بی سازمان - فرد ممکن است از مسیر تفکر خود بلغزد و در موضوعی دیگر که به آن ارتباط ندارد ، سیر کند . رفتار به شدت آشفته و بی سازمان - ممکن است فرد به روشی غیر عادی لباس بپوشد . نشانه های منفی اسکیزوفرنیا - به مفهوم کاهش در کارکردهای طبیعی روانی یا فقدان کامل آنهاست .

به طور مثال از دست دادن انگیزه و میل به پیشرفت و مسطح شدن خلق و عاطفه به گونه ای که رویدادهایی  که به طور معمول همراه با بار عاطفی هستند ، در این بیمار هیچ واکنشی را برنمی انگیزد .

نشانه های پنجگانه فوق باید حداقل 6 ماه تداوم داشته باشد تا تشخیص اسکیزوفرنیا مطرح گردد .

_ بیشتر محققان و روان پزشکان معتقدند که این بیماری نماینده اختلالی در مغز است که ساختار و یا فیزیولوژی آن را شامل می شود . عوامل روان شناختی و اجتماعی به صورت عوامل آشکارساز نقش دارند . یعنی عوامل روانی – اجتماعی و رویدادهای ناخوشایند زندگی می توانند این بیماری را که به صورت نهفته است ، آشکار کنند .

ژن ها به یقین نقشی را در پیدایش این بیماری بر عهده دارند . عوامل محیطی و بیماری های ویروسی و صدمات وارده به جمجمه در شهرها و استرس بالای زندگی شهری هم نقشی در افزایش میزان اسکیزوفرنیا داشته است .

برپایه فرضیات روان شناختی ، بیمار می کوشد تعارض های روانی ، ناتوانی ها و ناکامی های خود را به وسیله انکار واقعیت خشن و دردناک و زندگی و زندگی در یک دنیای تخیلی حل کند . می توان گفت که بیشتر بیماران اسکیزوفرنیک در آن واحد در دو جهان زندگی می کنند یکی دنیای غیرواقعی و دیگری جهان واقعی .

_ پایه درمان اسکیزوفرنیا یا بیماری روان گسیختگی را دارو تشکیل می دهد . که به عنوان کلی «ضد روان پریشی» معروف هستند، که سبب تخفیف یا بهبود کامل نشانه هایی همچون توهم ، هذیان، اندیشه و رفتار آشفته می شوند. بیماری که نشانه های شدید دارند یا احتمال می رود که برای خود یا دیگران خطری پدید آورند ، باید در بیمارستان بستری شوند .

در انواع خاصی از این بیماران، درمان با تشنج برقی (الکتروشوک) مفید است . کاهش فشارهای روانی و کاهش توقع ، سرزنش و انتقاد نسبت به بیمار نیز در تداوم بهبود و جلوگیری از بازگشت بیماری موثر است .

در حدود 1/4 بیماران پس از نخستین حمله بیماری به طور کامل بهبود می یابند . 1/4 دیگر هم در حد چشمگیری بهبود می یابند ، به طوری که می توانند به صورت مستقل به زندگی و کار بپردازند . اما حدود نیمی از بیماران نیاز به کمک دارند تا بتوانند ادامه زندگی بدهند .

برخلاف باور عامه ، ازدواج نه تنها کمکی به بهبود حال این بیماران نمی کند ، بلکه عموما سبب وخامت حال آنان نیز می شود و با توجه به جنبه ژنتیک بیماری احتمال تولد فرزندان مریض وجود دارد .